西里尔蒙古语简易教程.docx
《西里尔蒙古语简易教程.docx》由会员分享，可在线阅读，更多相关《西里尔蒙古语简易教程.docx（21页珍藏版）》请在冰豆网上搜索。
西里尔蒙古语简易教程
西里尔蒙文在线教程--1、基础知识
学习克里尔蒙文必须先学会克里尔字母，克里尔蒙文共有35个字母
字母注音字母注音字母注音字母注音字母注音
АаaБбbeВвueГгgeДдde
ЕеyeЁёyoЖжjiЗзziИиyi
ЙйiКкkeЛлleМмmeНнne
ОоoӨөouПпpeРрerСсes
ТтteУуuoҮүuФфefХхeh
ЦцqЧчqiШшshiЩщishiЫыi
ЭэeЮюyuЯяyaЪъ硬音标记Ьь软音标记
元音：
克里尔蒙文元音共有13个，分为基本元音和辅助元音二个部分：
基本元音有七个：
АаОоУуЭэИиӨөҮү
辅助元音有六个：
ЯяЁёЮюЫыЕеЙй
长元音：
元音分为长元音和短元音：
发出的声音比较长的元音叫做长元音，长元音有十二个，长元音是两个元音连写在一起，读时也是在一起读，语音不分开，就发出比较长的声音。
例如：
ааооээөөууүүийяаёоеэюуюү等。
цййгаан—白тогоо—锅хоол—饭уур—气сүүл—尾үүрэг—任务яарах—忙
如果长元音读成短元音时，往往就会改变词的原意，例如：
把长元音хоол（饭）读成хол（远）时，其意义也就不同了
双元音：
在克里尔蒙文里由两个不同的元音组合在一起的，叫做双元音。
两个双元音字母不能分开读，要读成一个声音。
双元音是在七个基本元音字母：
аоуэүяё的后面增加元音字母й组成的。
其中有айойуйүйэйяйёй另外，元音字母у的后面增加元音字母а时，就成为уа双元音字母。
例如：
сайн—好，үйлүг—动词，гуа—美丽。
元音字母的基本规律和用法：
在蒙语中词的元音字母必须是一致的，即词的后部音节应依词的前部音节而变化，这叫做元音字母的基本规律。
这种规律在蒙古语中比较多，例如：
词的前部音节的元音字母为а时，在同一词的后部音节里再出现元音时，就不能是э、о而应该是а。
元音字母以舌的位置可分为几种。
克里尔蒙文中元音字母共有十三个，其中舌根发出的аоуяёв等六个元音字母叫做阳性元音或硬元音；由舌中部发出的эөүею五个元音字母叫做阴性元音字母或软元音，由舌前部发出的и一个元音字母叫做中性元音字母。
在蒙古语法中阴性元音和阳性元音不可以混用和写在同一个词里；可是中性元音可以和阳性元音或阴性元音混用和写在同一个词里，因此在蒙古语法中带有阳性元音的词叫做阳性词，带有阴性元音字母的词叫做阴性词。
ыий的用法
1、ы—用于阳性词，例如номын（书的）харандааны（铅笔的）
2、ий—用于阴性词。
例如эрдмийн—（知识的）дэвтрийн—（笔记本的）
3、ий—也有时用于男性词，但很少。
阳性词尾是жчш和舌音г时就使用ий。
例如：
багшийн—（老师的）багажийн—（工具的）булгийн—（泉的）
4、阳性词软辅音下面也用ий而不用ы。
例如：
анги—ангийн—（教室的）сургууль—сургуулийн—（学校的）
辅音字母
在克里尔蒙文中辅音字母共有二十个：
бвгдзжклмнпрстфхцчшщ。
主要辅音字母及其用法：
1、辅音字母如果在词的中部和后部出现时，其前面必须是влмн四个辅音字母；否则，皆用辅音字母в。
例如：
салбарсамбаравбалхэнбэ
2、кфщ—仅用于外来语。
3、п—不用于词的中部和后部。
4、е—有两个音，一个是еэ，例如：
еэвэн，一个是еө，例如：
ерөнхийеө的ө读时有音，但在写词时可以省略不写。
5、ю—也有两个音。
一个是юү，例如：
юүдэн，一个是юу，例如：
юм，юу的у读时有音，但在写词时可以省略不写。
6、б、в、г、л、м、н、р这七个辅音字母在词中出现时其前面或后面必须有元音字母。
因此这七个辅音字母叫做带元音的辅音字母。
例如：
хэрэг、оролцсон。
7、д、з、ж、с、т、х、ц、ч、ш等九个辅音字母在词中出现，有时它的前面或后面用元音字母，有时不用，而是两个辅音字母连接在一起，因此叫做不定带元音的辅音字母。
在七个带元音的辅音字母后面出现不定带元音的辅音字母时，其后面都不用元音字母，例如：
алтулсдавс。
两个不定带元音的辅音字母连写在一起时，其前面或后面需有元音字母。
例如：
эцэсгадас，另外，с、х后面有т字时其前后不用元音字母。
例如：
цасттүүхт，с、х的后面遇有ч字母时也不用元音字母，例如：
усч、төмсч、түүхч。
硬音符号（ъ）和软音符号（ь）的用法
词中部和后部出现阴性元音或字母е时，这些字母的前后写软音符号。
例如：
ирье、үзье。
词中部和后部出现я、ё时，其я、ё前写硬音符号。
例如：
явъя、орвё
在蒙古语言中有些辅音字母发音较软，因此在其后面应写软音符号ь，例如：
морь、хонь等。
如果在软辅音字母后面不用软音符号时，其词义就变为其他的意思了！
例如：
харь（回去）如果其后面不写（ь）时，就变成xap（黑）了！
西里尔蒙文在线教程--2、日常用语
Харилцааяриа会话
（1）
Үргэлжийнхэрэгцээтүг日常用语
би我чамтай和你магадзаавал一定нэгадил一样，同样
миний我的чинийтэндээс从你那里барагцаалбал大概，大约зүгээр没什么
чи你манайэндээс从我们这里басдахин又，再，重新хамаагүй没关系
чиний你的энэ这个үнэндээ实际上энд这里
тэр他（她）тэр那个хамгийнбага最少тэнд那里
түүний他（她）的өөр别的тэгэлгүйдээ当然ийшээ往这里
бид我们хэн谁ийм这样тийшээ往那里
бидний我们的юу什么тийм那样хаана在哪
та您хэд几个，多少иймээс因此хаашаа往哪里
таны您的ямар什么тул所以газарбүхэнд到处
танар你们яагаад为什么учириймд因为，由于эндээс从这里
танарйн你们的яаж怎么хэдийгээр虽然，虽是тэндээс从那里
тэд他（她）们тийм是的хэрэв如果хаанаас从哪里
тэдний他（她）们的бахийгээд和，与олон多газарбүхнээс从各处
надад给我буюу或者цөөн少ойролцоо附近
чамд给你гэвч但是，然而хэдхэн几个，若干холоос从远处
түүнд给他（她）түүнчлэн而且сайн好хол远
бидэнд给我们харин可是муу不好，坏урагшаа向前
танарт给你们болно可以，行онцтун很хойшоо向后
тэднарт给他（她）们болохгүй不可以，不行онцгой特别урдталаас从前面
надтай和我хэрэгтэй要，需要ойролцоо近似хойтталаас从后面
түүнтэй和他（她）хэрэггүй不要，不需要жаахан一点，少许ардталаас从后面
тэдэнтэй和他（她）们эрхбиш必须зөвхөн仅仅，只是урдталд在前面
бидэнтэй和我们байвалзохино应该маш太，很өмнөталд在前面
минийэндээс从我这里магадгүй不一定бараг几乎，大约хойтталд在后面
арталд在后面хойт北одоо现在эсрэгтал对面
баруунтийш向右альталд在哪一面хооронд中间дээдталд在上面
зүүнтийш向左альхирзайтай有多远дунд中доодталд在下面
дээрээс从上面хэзээ什么时候зүүн东доторталд在里面
дороос从下面альэрт很久以前баруун西гаднаталд在外面
шууд一直удаагүй不久өмнөт南урьд以前
хойнйдараа以后уржидар前天өцөгдөр昨天өнөөдөр今天
хурдан快маргааш明天нэгхоног一昼夜өдөрбүр每天
удаан慢нөгөөдөр后天долоохоног星期сар月
нэгэнт已经өглөө早晨шинэжил新年жилон年
дахин还，又，再энэжил今年орой晚эрт早
хэдэнцагвэ几点了ноднинжил去年машяаралтай急速，急忙заримдаа有时
түр临时，暂时өнгөрсөнжил去年ирэхжил明年хойтжил明年
үүрг永远намар秋өвөл冬амралтынөдөр休息日
зун夏майнэгэн五一节ялалтынбаяр胜利节улсынбаяр国庆节
дурсгалынөдөр纪念日хагасөдөр半天өдөр日，天улирал季度
үргэлж常常，经常энгийн普通өнөудаан永久хавар春
ажлынөдөр工作日олонулсынэмэгтэйчүүдийнөдөр国际妇女节
октябрынхувьсгал十月革命төрснийдурсгалынөдөр诞生日
西里尔蒙文在线教程--3、人事称谓、号数和分数
2、ХүнийТөрөл人事称谓
эцэг父亲аав爸爸эх母亲ээж妈妈
өвөгэцэг爷爷элэнцэцэг曾祖父эмэгэх姥姥，外婆ах兄长，哥哥
ахдүү兄弟эгч姐姐дүүэмэгтэй妹妹хүүхэд小孩
ачхүү孙子найз朋友авагах叔父авагэгч婶婶
эхнэр妻子нөхөр丈夫зээач侄子，外甥нялххүүхэд婴儿
өнчинхүүхэд孤儿хадамэцэг岳父үеэлахдүү堂兄弟，表兄弟хүргэн女婿
хойтэх继母бутач私生子төрөлсадан亲戚хадамэх岳母
эцэг.эх父母дүүэрэгтэй弟弟ихэр双胞胎нагацах舅舅
өргөмөл养子хойтэцэг继父эзэн主人
хүүхэдасрагч保姆бэлэвсэнэмэгтэй寡妇
3、Дэсдугаарынтоо号数
нэгдүгээр第一хоёрдугаар第二гуравдугаар第三дөрөвдүгээр第四
нэгдэххоёрдахьгуравдахьдөрөвдэх
зургаадугаар第六долоодугаар第七наймдугаар第八есдүгээр第九
зургаадахьдолоодахьнаймдахьесдэх
хорьдугаар第二十гучдугаар第三十дөчдүгээр第四十тавьдугаар第五十
хорьдэхгучдэхдөчдэхтавьдлэх
далдугаар第七十наядугаар第八十ердүгээр第九十зуудугаар第一百
далдэхнаядэхердэхзуудэх
тавдугаар第五
арваннэгдүгээр第十一
жардугаар第六十мянгадугаар第一千
тавдахьарвэннэгдэхжардэхмянгадэх
мянгахоёрзуунаравдугаар第一千二百一十
4、Бутархайтоо分数
хоёрнынэг二分之一гуравнынэг三分之一дөрөвнийгурав四分之三
аравныдолоо十分之七
зууныерөнес百分之九十九хагас一半мянганынэг千分之一нэгудаа一次
хоёрудаа两次гуравудаа三次тавудаа五次аравудаа十次
хоёрдахин两倍гуравдахин三倍хорьдахин二十倍50дахин五十倍
зуудахин一百倍нэг一хоёр二гурав三
дөрөв四тав五зургаа六долоо七
найм八ес九арав十тэг零
тэгбүхэл,арванытав零点五4бүхэл,зуунызургаа四点零六
西里尔蒙文在线教程--4、会话
Үгүүлбэр会话
（1）
Тасайнуу?
您好吗？
сайн,тасайнуу?
好，您好？
таэндхэзээирээв?
你什么时候来这里的
ирээдхоёрхонолоо.
来了两天了。
одоохаанасуужбайна?
现在住在那里？
би1-рхороондсуужбайна.
我在第一区住。
танайхурьдбайсаннөгөөгазраахэвээрээюу?
您还是住在以前那个地方吗？
тиймээ.
是的。
татймхитатнауу?
您吸烟。
баярлалаа.битатдаггүй.
谢谢，我不会吸烟。
танайханбүгэдсайнбиздээ?
您家里人都好吧？
цөмсайн.
都好。
таэндямаражлаарирээв?
您来这里有什么事？
биэндхуралдирсэн.
我来这里开会。
табарагцаалбалхэдхонохвэ?
您大概在这里住几天？
замэдэхгүй.энэхурлынхэдхоногхуралдахааслболно.
那不一定，看这个会开多少天了。
тахэнтэйхамтирээв?
您跟谁一块来的？
биДорж,Дуламнарынарванхэдэнхүнтэйхамтирсэн.
我跟道尔吉，都拉玛他们十几个人一块来的。
А.доржирээюу.татүүндмэндхүргээрэй.битүүнтэйуулзахюмсан,хаагуурочволболохбол?
啊！
道尔吉来了吗！
请您替我问候一下，我很想见他，到那里去找他呢？
чиөдөрбүрийнөнлөөбуюуорой...зочидбуудалдочволтүүнтэйуулзажчадна.
你每天早晨或晚上到……旅馆去就能找到他。
таодоохаачихньвэ?
您现在去哪里？
би...дочьё.урьдэнэхавьдчиньавтобуснынэгбуудалбайгаагүйбилүү.ойрынхэдэнжилирээгүйболохоорбарагтанигдахгүйболжшүү.
我到……去，以前这附近不是有个公共汽车站吗，我好几年没来啦，差不多都不认识了。
ленинийгудамжиндавтобуёныбуудалбий.
公共汽车站还有，在列宁街。
хаагуурньявбаларайойрбол?
从哪儿走近些呢？
зүүнтийшээяваад,тэргудамжныамыгөнгөрөөд,баруунтийшээтойртолбий.
从东边走，过了那个路口再往西一拐弯就到了。
баярлалаатанд.
谢谢你。
тахуралтарахтайзэрэгбуцахуу?
您是不是开完会就回去了？
үгүй.хуралтарсныдараабиэнджааханажилтай.
不，开完会我还有一点事。
тэгвэлмашсайн.хуралтарсныдараахоёулаауулзажтавтайярилцая.
那很好，等开完会咱们再好好谈谈。
за.хурлындараазавгарвалбитанайдочъё.
好，开完会有工夫我找你去。
тэгвэлихсайнбайна.тахэзээирэхүедээнадтайутсааряриарай.тэгвэлбитаныггэртээхүлээжбайна.
那太好了，您什么时候来，先给我打个电话，我好在家等您。
тэгьебитанайдочихынхооөмнөчамдутсаархэлье.одоохэдэнцагболжбайна?
好吧，我到你那儿去之前先给你打个电话。
现在几点了？
одоо12цагаас45тинутөнгөрчбайна.
现在12点45分。
тэгвэлбиявъя.13цагтөөрнэггазарочихучиртайюмсан,забаяртай.
那我该走了，13点我还要到别的地方去，再见。
баяртай.
再见。
西里尔蒙文在线教程--5、气候、会话
5、Цагагаар气候
тэнгэрсайхан好天气ширүүнсалхи暴风мөндөр冰雹бөгчимхалуун闷热
тэнгэрмуухай天气不好цас雪мөс冰чийгтэй潮湿
бүрхэгөдөр阴天цасанширхэг雪花、雪片солонго彩虹цахийлгаан闪电
салхилах刮风цасныус雪水үүл云газархөдлөх地震
тэнгэр天空салхи风нар太阳цагуурынстанч气象台
агаар空气хүчтэйсалхи大风сар月亮градус度
бороо雨тайфэн台风од星星хэмжээ
шиврээбороо细雨аянга雷дулаан暖барометр气压计
дуутайбороо雷雨теромометр寒暑表сэрүүн凉хяруу霜
цэлмэгөдөр晴天ихбороо大雨борооныхэмжүүр雨量计халуун热
манан雾
Үгүүлбэр会话
（2）
өнөөдөртэнгэрямарбайна?
今天天气怎么样？
өнөөдөртэнгэрлавсайханболно.今天天气一定会好的。
өнөөдөрхөлуунбайна.今天热啊！
өнөөдөрсэрүүнбайна.今天凉快。
гадааихсалхитайбайна.外边刮大风呢。
одоохонборооорохньтабороонышүхэраваадяв.快要下雨了，你带上雨伞走吧
бороо（цас）зогслоо.雨（雪）停了
тэнгэрцэлэмлээ天晴了
цэлмэгөдөр晴天
ойрынөдрүүдэдборооихорсонцчиргудамждүүрэншаваршалбаагболжявахадхэцүүбайна.
这两天多，街道上全是泥，很难走。
өнөөдөриххалуунбайна今天很热
тиймчхалуунбишбайна,дөнгөж25градус不很热，才25度。
6,7-рсарынүеийнхурборооүргэлждууцахилгаантай,байдаг.6、7月里下雨的时候，经常打雷也打闪。
цагуурынмэдээ:
өнөөдөрөдөртөөдулааны5-аас7градус,үдээсхойш3цагийнүедтүрзүүрынбороотой,оройдоо2-00с4градусхүртэлбуурана.
气象台消息：
今天白天是零上5度到7度，在下午3点钟左右有一阵雨，晚上要降到零下2-4度
чихараачсолонготатлаа你看！
出彩虹了。
цас（мөс）хайллаа雪（冰）化了。
хяруу（шүүдэр）уналаа.有霜了。
лавборооорохбайхаа.可能是要下雨。
тэнгэрсайхан（муухай）байна.天气很好（不好）。
тэнгэряасансайханбайхюм.天气多好啊！
өнөөдөрхүйтэнбайна.今天冷。
өнөөдөрдулаанбайна.今天暖和。
бороо（цас）оржбайна.下雨（雪）了。
шүхэрээрчяахав.харинбицувыгчиньөмсөөдявъя.用不着雨伞，借给我雨衣穿吧。
дахиадбороо（цас）орохгүй不会再下雨（雪）了。
тэнгэрбүрхлээ天阴了
бүрхэгөдөр阴天
тэртермометрийгхараач,хичнээнградусбайна看看寒暑表有多少度。
өгөөдөрөглөөихман
升级会员 